(«Ауырмаңыз» №21 (121) Қазан, 2014ж)
Бүгін сауда нүктелерінде шайдың неше атасы бар. Ал олардың ішінде қайсысы ағзаға қандай пайда әкеледі?
Жаңа демделген қара шайда техиндер көп, олар жүрек-қан тамырлары жүйесіне пайдалы, жүрек жұмысын жақсартады. Катехиндер (адамның жастығын ұзақ уақытқа сақтайды.
Ал ащы етіп демделген қара шай іш бұзылғанда жайсыздықтан арылта алады. Қара шай иммунитетті жақсартады, қартаюды тежейді, өйткені онда антиоксиданттар көп. Ал «ТF-2» деп аталатын антиоксиданттың ракқа қарсы әсері күшті. Сондай ақ қара шай құрамындағы танин адамды сергітіп, көңілін көтереді, күш-қуатын арттырады.
Көк шайда адам  аса ағзасына қажет амин қышқылдары, В1, В2, РР, С, Е, дәрумендері, каротин, калий, фосфор, темір, йод мол. Бір стақан көк шайдың өзі ағзадан түрлі улы заттар мен қалдықтарды қуады. Ол артериялық қан қысымын төмендетеді, холестеринді азайтады, ми жасушаларын оттегімен жеткілікті дәрежеде қамтамасыз етеді. Қан құрамындағы қантты азайтады, тамырларды нығайтады.
Ақ шай (мұндай да шай бар) ең шипалы шай.  Ертеде оған тек ел билеушілерінің ғана қолы жеткен. Құрамындағы пайдалы заттар көп болу себебі оның ешқандай да өңдеуден өтпейтіндігінде. Онда никотин қышқылы, В, С, витаминдері, амин қышқылдары  микроэлементтері мен макроэлементтері көп, ал кофеин тіпті де аз. Сондықтан әсіресе артық салмақтан арылғысы, иммунитетін көтергісі, тіс саулығын сақтағысы келетіндер үшін оның маңызы зор.
Дегенмен пайдасы бар екен деп шайды жөн жосықсыз іше бермеу керек. Өйткені ол шайға тәуекелдікке ұрындыруы мүмкін. Қай нәрсені болмасын белгілі шектен асырмай пайдаланған абзал екенін естен шығармағайсыз.
С. Керімбай.