Көнеден келе жатқан Наурыз мейрамын қалың көпшілік жақсы біледі. Ол тойланып қана қоймай ел мен жер, салтымыз туралы ойлантатынын ұмытпаған жөн.
Атамекен. Туған жер.
Жеті жасқа толғанымда, әкем мені ауылдың төменгі жағындағы ескі үйдің жұртына апарып, жерге аунатты.
-Кіндік қаның тамған жер осы ара,-деді әкем.-Ұмытпа!
Атамекен бе?-дедім білмегенсіп.
Әкем басын шайқады.
-Атамекен деп ата-бабаның ежелгі қонысын айтады.
Ол алыста.
-Сонда қалай, атамекен мен туған жер екі бөлек нәрсе ме?
-Әрине. Сен осы ауылда дүниеге келдің. Демек, бұл туған жерің. Ал, атамекенің сонау Көкшалғынның бойы. Өйткені, туған-туыстарың сол жақта тұрады.
Мен сенер-сенбесімді білмей аңырап қалдым.
-Балам-ау, оның түсінбейтін несі бар?-деді әкем.-Мысалы, Болат інің Башқұрстанда туған жоқ па? Егер одан біреу атамекенің қай жер деп сұрай қалса, Қазақстанды айт ма, әлде Башқұрстанды айта ма?
Ойлануға тура келді.
Балаға неге құлақ береді?
Бала кезімде әжеммен бірге жиі қонаққа баратынмын. Ол кездегі ауылдың берекесі ерекше еді ғой.
Жарысқазан, шілдехана, бесікке бөлеу, тұсау кесер, тоқымқағар сияқты той-томалақтардан әжем қалмайтын. Бір ғажабы, қай үйге қонаққа барсам да, ылғи құлақ жейтінмін.
-Әже,-дедім бір күні шыдай алмай-маған неге құлақ ұстата береді?
Әжем маған мейірлене қарады: «Ата-бабаның үрдісі солай. Үлкендердің жас балаға құлақ беретін себебі: жақсы сөзге құлағы түрік болсын, айтқанды тыңдап өссін дейді».
Дәм
«Ас қадірін білмеген аштан өледі,
Ат қадірін білмеген жаяу қалады».
Қазақ халқы үшін дастархан үстіндегі дәмнен үлкен нәрсе жоқ. Тіпті, аңдаусызда үйге кіріп кеткен жыланның басына ақ құйып шығаратын көшпелілер үшін, тұз-дәмнің қасиеті ерекше. «Бір күн дәмдес болған кісіңе қырық күн сәлем бер» деген сөз бекер айтылмаған.
М. Қазбеков.
|
