"Бірі етек, бірі жең болған" деп басталатын қысқаша терме сөзінің айтылу себебін Мәшһүр Жүсіп Көпеевтің айтуы бойынша былай екен:
…Абылай хан бастаған қалың қол Қоқан шапқыншылығының бетін қайтарып, үлкен жеңіске жетеді. Жерімізді қоқандықтардан азат етіп, бітім болған соң Абылай хан Орта жүз бен Кіші жүз батырлары бастаған әскерін елді-еліне қайтарады. Өзінің хан ордасында Ұлы жүз сарбаздарын ғана сақтап қалады. Осындай өзгерісті сезген қоқандықтар қайтадан бас көтере бастайды. Осы бір жағдайды күні бұрын болжап аңғарған Бұхар би Абылай ханға кейіп былай дейді:
Бірі етек, бірі жең болған,
Ежелден саған ел болған.
Орта жүзден кісің жоқ,
Найзасының ұшы алтын,
Кіші жүзден кісің жоқ.
Енді бұған қарап тұрғаннан,
Басқа қылар ісің жоқ…
Бұл толғау алғашқыда ұзақтау болса керек. Ел аузында сақталып бүнінге жеткені осы ғана.
Н. Төреқұлұлы
|
