 Томат (қызанақ) аса құнды тағам өнімдеріне жатады, өйткені оның құрамында жеңіл сіңетін көміртегілер-фруктоза, глюкоза, органикалық қышқылдар (лимон, алма, шарап және т.б), каротин мол, В, С, РР, Р тобы дәрумендері және минералды заттар-темір, калий, кобальт, хром, мырыш, марганец, молибден бар.
Томаттың балдырында өт айдағыш, несеп айдағыш, микробтарға, қабынуға қарсы әсер ететін заттар бар. Қызанақ емдік және профилактикалық тамақтануда дәрумендердің және минералды тұздардың көзі ретінде кеңінен қолданылады. Бұл көкөніс асқазан мен ішектің сөл бөлу қызметі нашарлаған асқазан-ішек жолдары сырқаттары кезінде аса пайдалы. Қызанақ зәрдің шығуын тездетеді, бұзылған зат алмасу процесін қалпына келтіреді, ас қорытуды жақсартады. Қызанақты жүрек-қан тамыры аурулары, іштің қатуымен қатар жүретін ішек қызметінің бұзылуы кезінде жеген пайдалы.
Қантты диабетке және семіздіккке шалдыққан науқастар үшін томат құнды тағам. Сапасы жақсы, тұзы аз, немесе мүлде жоқ томат шырыны да жаңа піскен қызанақтың қасиеттеріне ие.
Томаттарда, алқа тектес басқа көкөністерде секілді, оған өзіне тән ерекше дәм беретін глюкозид-соланин бар.
Кейбір диетологтар томаттарда қымыздық қышқылы көп болғандықтан, оны подагра, диатез кезінде және егде адамдарға жеуге болмайды, сондықтан оны қатаң емдәм тағайындалғанда да шамалап жеген дұрыс деп есептеген. Алайда, сәтіне орай, соңғы жылдары бұл пікірдің қате екендігі дәлелденді. Тек томатты басқа тағамдармен дұрыс үйлестіру керек әрі оны жылумен өндеуге болмайды.
Бұның мәні мынада: қызанақты қайнатқан, буландырған, қалбырлаған кезде ондағы қышқылдар органикалық емес жағдайға көшеді. Бұл ағзаға зиян. Алайда бұл зиян бірден байқалмайды, уақыт өте келе, біртіндеп анықталады. Бүйрекке, қуыққа, тас байлану, мысалы, қалбырланған томат шырынын ұзақ уақыт бойы, әсіресе крахмалы бар тағамдармен (нан, картоп және т.б) қосып пайдаланудың зардабы болуы мүмкін. Қызанақтар белокты тағамдармен (етпен, жұмыртқамен, сүзбемен т.б) үйлеспейді.
Кейбір диетологтардың пікірінше, қызанақтың қабығы сіңірілмейді. Сондықтан асқазаныңыз тамақты нашар қорытатын болса, қызанақты қайнап тұрған суға бірнеше секунтқа малып алып, қабығын сылып алып тастаңыз.
Қызанақты көк-сөкпен, жасыл бұршақпен, кез-келген жаңа піскен қырық қабатпен, пиязбен, жаңғақпен баклажанмен және т.б, қосып даярлайтын салаттардың түр-түрі бар.
|
