Байдебек би "бұлақ көрсең, көзің аш, құдық көрсең шегенде, оның басына тал ек" дейді екен. Малын өргізіп жайылым іздеген ауылдастарына "Қыстау, қорған салыңдар. Оны тастап кетпеңдер. Оған айналып соғып, қыс қыстап, жаз жайлап жүріңдер. Аттың тұяғы жеткен жер бекер қалмасын. Төбе басына оба үйіп, қада қағып, белгі тастап отырыңдар"-деп өсиет айтатын бопты. Байдебек бабаның осы өсиеті бекер емес екен.
Бір жолы моңғол ма, жоңғар ма, әйтеуір бір елмен шекараға мал жайылымына талас туыпты. Сонда екі елдің ел басшы, билері орталарынан кісі шығарып шекараны анықтау үшін жүріп отырып, "мынау бұлақ кімдікі, мынау құдықты кім қазған, талды кім отырғызған?" десе, Байдебек ауылының адамдарынікі болып шыға беріпті. "Мынау обаны кім үйген, мынау қаданы кім қаққан?" десе де Байдебек адамдары ие бола беріпті. Айдан-анық, тайға таңба басқандай, белгі-дәлелдерін көріп, даукес елдердің амалы құрыпты. Көнбеске амалы қанша, сол "Байдебек қыстауы", "Байдебек ауылының жайлауы", "Байдебек құдығы", "Байдебек бұлағы", "Байдебек талы" деген жерлерден шекара сызығы тартылып, екі ел шекарасы белгіленіп, жер дауы шешімін тауыпты деседі ел. "Атаның ат тұяғы жеткен жер, балаға мирас" деген осы.
И. Есқожын
|
