Бұл туралы 19 ғасырда неміс философы И. Канттың мына бір ұсынысы маңызды да:
"…өз ойыңды бұрмалатпай немесе орынсыз талқыға ұшыратпау үшін жалған өсек сөзге әдейі жүгінбей, сөзді сақтана, салмақпен, оның байыбына жете айту абзал;
қарсыңа сырттай араздығың, тіпті жаугершілігің басылмаса да, көзінше мақтама да, арын аттама да;
әрқашан уәдеңде тұруға тырыс, өз сөзіңнің иесі болғын. Біреумен достығың жараспаса, оның бұрынғы сенімі мен ашық мінезділігін өзіңе залымдықпен қарсы қолданудан сақтан;
ойы мен пиғылы теріс адаммен достасудан аулақ бол, сырын білмеген жанмен тек іскерлік қатынаста болған жөн;
біреудің жалаң немесе ашулы пікірінен туындайтын сандырақты анау айтарлықтай көңілде термегін. Өмірмен салыстырғанда оның әлсіздігі әлбетте білінеді;
жылт етер, құбылмалы көрініске қарсы тұрудан тайынба. Көрсеқызарлықтың ықпалы өтімді болып тұрса да, оны адамгершіліктің өсиетіне айналдырма".
Бұл қасиеттерді өз бойыңнан ізде. Өйткені адам болу үшін адамдықты сақтау адамның санасына, мінезіне, ұстамдылығына байланысты.
Имандылық қасиеттерін өміріне тамызық ететіндер адам құндылығын құнттайды.
Ж. Молдабеков
|
